besamel sos ne demek?
Beşamel sos, Fransız mutfağının temel beyaz soslarından biridir. Un, tereyağı ve sütten yapılan, pürüzsüz ve kremamsı bir kıvamdadır. Diğer sosların ve yemeklerin temeli olarak kullanılır. İşte beşamel sos hakkında daha detaylı bilgiler:
Temel Malzemeler:
- Tereyağı: Sosun temelini oluşturur ve lezzet katmanın yanı sıra kıvamı da sağlar.
- Un: Sosun kıvamını ve bağlayıcılığını sağlar. Unun tereyağı ile kavrulması (roux yapılması) sosun ham un tadının önlenmesine yardımcı olur.
- Süt: Sosun ana sıvısıdır. Tam yağlı süt kullanılması daha kremsi bir kıvam sağlar. Süt yerine krema da kullanılabilir, bu da sosu daha zengin yapar.
- Tuz ve Karabiber: Temel lezzetlendiricilerdir. Bunlara ek olarak muskat cevizi sıklıkla eklenir.
Hazırlanışı:
- Roux Yapımı: Tereyağı orta ateşte eritilir. Un eklenir ve tereyağı ile birkaç dakika karıştırılarak açık altın sarısı bir renk alana kadar kavrulur. Bu işlem "roux" adı verilen hamuru oluşturur. Roux'nun kavrulma süresi sosun rengini ve tadını etkiler. Kısa süre kavrulan roux daha açık renkli ve hafif bir tada sahip olurken, uzun süre kavrulan roux daha koyu renkli ve daha güçlü bir tada sahiptir.
- Sütün Eklenmesi: Süt, ince bir akıntı halinde roux'a yavaşça eklenir. Sürekli ve hızlı bir şekilde çırpılır. Bu aşamada topaklanmayı önlemek önemlidir.
- Pişirme: Sos, sürekli karıştırılarak istenen kıvama gelene kadar pişirilir. Kıvam genellikle orta yoğunlukta olmalıdır, ne çok sulu ne de çok koyu.
- Lezzetlendirme: Tuz, karabiber ve isteğe bağlı olarak muskat cevizi eklenir ve karıştırılır.
Kullanım Alanları:
Beşamel sos, birçok yemeğin temelini oluşturur ve diğer sosların yapımında kullanılır. Örneğin:
- Gratenler: Patates graten, sebze graten gibi yemeklerde kullanılır.
- Kremalı Soslar: Çeşitli sosların (örneğin mantar sosu, brokoli sosu) yapımında kullanılır.
- Mutfakta çeşitli yemekler: Lazanya, musaka, kroket gibi yemeklerde kullanılır.
- Tariflerde kalınlaştırıcı: Çorbalarda ve güveçlerde kalınlaştırıcı olarak kullanılabilir.
Değişiklikler:
Beşamel sosun temel tarifi, farklı malzemelerin eklenmesiyle değiştirilebilir. Örneğin:
- Peynirli Beşamel: Rende peynir eklenerek peynirli beşamel elde edilebilir.
- Otlu Beşamel: Kıyılmış taze otlar (maydanoz, dereotu vb.) eklenerek otlu beşamel yapılabilir.
- Baharatlı Beşamel: Kırmızı biber pulu veya diğer baharatlar eklenerek baharatlı beşamel yapılabilir.
Beşamel sos, lezzetli ve çok yönlü bir sos olup, birçok yemeğe zenginlik ve kremsi bir doku katar. Ancak, roux aşamasında un yeterince kavrulmazsa ham un tadı alınabilir ve sos topaklanabilir. Bu nedenle, sürekli karıştırılması önemlidir.